Following the military action in Punjab in June 1984, the resurgence of the Sikh community in standing against the Indian government for their freedom was unforeseen.. Among the young Sikh warriors reigniting the struggle post the 1984 massacre was Bhai Gurmej Singh Dhilwan, known affectionately as ‘Baba’ Gurmej Singh. He emerged as a prominent figure in revitalizing the Sikh cause.
Birth and education
Bhai Gurmej Singh was born in the village of Dhilwan near Dera Baba Nanak, Gurdaspur district, to parents Sardar Sant Singh and mother Pyar Kaur. He was the eldest among his brothers Baldev Singh, Dalbir Singh, Lakhwinder Singh, Balwinder Singh, and Gurnam Singh, and sisters Rani and Gurmej Kaur.
He received his primary education up to fifth grade in a Dhilwan school, completed his tenth grade at a government school in Dhyanpur, pursued his B.A. at Guru Nanak College Batala, and attained his MA from Khalsa College Amritsar. Bhai Gurmej Singh was also known for his excellence in playing Kabbadi.
District President of AISSF
As a student at Guru Nanak College Batala, Bhai Gurmej Singh actively engaged in Sikh student politics and rose to become the President of the Gurdaspur District chapter of the All India Sikh Student Federation. In 1983, he connected with Bhai Amrik Singh Ji, who presided over the All India Sikh Students Federation. Influenced by the Sikh revolutionary ideology advocated by Sant Jarnail Singh Ji Bhindranwale, he committed himself to the Sikh community’s fight for freedom.
Coming from an affluent family, proposals for Bhai Gurmej Singh’s marriage began to surface. However, when his family attempted to arrange a marriage for him, he firmly expressed to his parents that he had dedicated his life to the Sikh nation’s freedom struggle. He believed that he would likely meet martyrdom while fighting for this cause and didn’t wish to subject anyone’s daughter to potential pain and sacrifice.
June 84
During the Army’s assault in June 1984 at Sri Harmandir Sahib, Bhai Gurmej Singh was at his home. Many of his comrades were at Sri Harmandir Sahib and engaged in combat against the military during the attack. When Indira Gandhi’s forces attacked Sri Darbar Sahib, Sikhs from nearby villages attempted to approach but were blocked by the Indian army using tanks and weapons. The army’s actions caused severe injuries to hundreds of Sikhs.
On June 8th, 1984, Bhai Gurmej Singh managed to sneak close to the walls of Sri Darbar Sahib and Sri Akal Takht Sahib to witness the devastation. This sight deeply shocked and saddened him, causing a drastic change in his typically cheerful and playful nature, making him more silent and introspective.
Thoughts after June 84
Following the easing of the curfew in Punjab and the reopening of Darbar Sahib for darshan, Bhai Gurmej Singh continued his studies at Khalsa College in Amritsar. He frequently visited Sri Darbar Sahib and witnessed Sikhs gathering there, deeply saddened by the destruction of Sri Darbar Sahib and Sri Akal Takht Sahib. Many were visibly upset and shedding tears.
After he visited Sri Darbar Sahib, He met fellow Singhs such as Bhai Ranjit Singh Dayalgarh, Baba Makhan Singh Chhit, Bhai Tarsem Singh Kohar, Bhai Harjinder Singh Jinda Arjanpur, and Bhai Joga Singh Bishnandi. They collectively vowed to avenge the desecration of Sri Darbar Sahib, Sri Akal Takht Sahib, and the massacre of numerous Sikhs by the Indian government forces.
These determined Singhs pledged to fight for the freedom of the Sikh nation and the establishment of the Khalsa state, being ready to sacrifice their lives on the battlefield.
Joining the Movement
To reignite the Sikh struggle, there was a necessity for both money and arms. Bhai Gurmej Singh, in his final year of BA studies, spoke to his parents, saying, “I’ve finished my final exams, and now I need to set up a shop in Amritsar to cover my future study expenses. Could you provide me with ten thousand rupees so that I won’t have to ask for daily educational expenses?” With the money borrowed from his mother, he purchased weapons to support the Sikh cause.
Engaging in an armed guerrilla struggle alongside his fellow Singhs, Bhai Gurmej Singh, who had enrolled for MA studies at Khalsa College, committed himself to this movement.
Arrested under NSA
Even before the events of June 1984, Bhai Gurmej Singh had gained recognition as a dedicated Sikh activist in his locality. His standing among the Sikh youth resulted in his unjust arrest solely for being an AISSF activist. On October 6, 1984, at 4 am, the police apprehended him from his house under NSA (National Security Act).
They took him blindfolded to Gurdaspur for interrogation. For the next few days, he was tortured almost constantly. He got stripped naked and tied down, then a wooden plank would be placed on his thighs and two men would stand on it and roll it up and down. he could not walk properly afterward. He wasn’t allowed to sleep for days. Then he got locked up in a cell, about 7 feet long in which he was expected to eat, sleep, and defecate. he didn’t see daylight for weeks on end.
Enduring torture for one and a half months, he resiliently held onto the truth, refusing to provide any false information about accomplices. Eventually, he was sent to Gurdaspur Jail. the interrogators were trying to make him “admit” his involvement in one of the incidents in which Hindus were taken off a bus and killed in 1983 (even though it was their own agencies’ job to defame the sikh movement).
[This account is derived from Bhai Gurmej Singh’s personal interview with India Today following his release]
Gurdaspur Jail
In Gurdaspur Jail, Bhai Gurmej Singh met with fellow detainees such as Bhai Manjit Singh Khujala, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, Bhai Joga Singh Bishnandi, Madan Lal Qadian, Bhai Jasbir Singh Dhilwan, and Bhai Harjinder Singh Kaka Akhara Ludhiana, all apprehended under the NSA or false charges.
On January 26, 1985, Republic Day, the Jail Superintendent planned to raise the Indian tricolor within the jail premises. However, the Sikh detainees decided to stage a protest by hoisting a black flag on that day. As the clock neared 9 o’clock, the scheduled time for the flag-hoisting ceremony, preparations were in full swing. The band was ready to play, and even the jail inmates were to take part in the parade. Just moments before 9 o’clock, the Singhs began chanting “Jo bole So Nihal,” to which other prisoners responded with “Sat Sri Akal.” At that crucial moment, the Singhs raised the black flag—a symbolic act signifying their opposition to the anti-Sikh policies of the Indian Constitution and marking it as a protest day.
Bhai Gurmej Singh, with a piece of black cloth, ascended the flagpole to hoist the black flag. The Jail Superintendent, wielding a pistol, demanded him to take down the black flag and descend, threatening to shoot. Unperturbed, Bhai Gurmej Singh discarded the tricolor and firmly hoisted the black flag, stating that he had completed his action and now whatever consequences followed were acceptable.
Subsequently, Bhai Gurmej Singh was transferred from Gurdaspur Jail to Ferozepur Jail. After a year of imprisonment, in October 1985, he obtained bail and returned home.
United Akali Dal – Baba Joginder Singh
After releasing from jail, Bhai Gurmej Singh Dhilwan joined Baba Joginder Singh Rode (father of Sant Jarnail Singh ji Khalsa) in his United Akali Dal and collectively started the movement of Sikh Dharam Prachar, Amrit Sanchar. In District Gurdaspur, numerous individuals—men, women, and children—embraced the Gursikh way of life by participating in the Amrit Sanchar ceremonies held in villages like Kotli Surat Mali, Dharowali, Wadala Granthian, Wadala Bangar, and Dhilwan.
Gurdaspur Jail Break
Bhai Gurmej Singh Dhilwan devised a plan to free his companions who were imprisoned in Gurdaspur Jail. Through intricate arrangements, he acquired weapons including a Sten Gun, Pistol, and Bullets, which he then delivered to his fellow Singhs with the help of Bhai Joga Singh Bishnandi’s wife. Leveraging these resources, on January 27, 1986, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, Bhai Joga Singh Bishnandi, Bhai Harjinder Singh Kaka Akhara Ludhiana, Bhai Roshan Lal Bairagi (Varpal), and Bhai Dalbir Singh Billa (Varpal) successfully escaped from Gurdaspur Jail.
Khalistan Armed Force
Following their escape from jail, the Singhs established the Khalistan Armed Force, appointing Baba Ranjit Singh Dayalgarh as the chief and Bhai Makhan Singh Chhit as the Lieutenant General. Meanwhile, Bhai Gurmej Singh continued his dedicated service to the Sikh cause as the District President of the Sikh Students Federation in Gurdaspur.
In 1987, the Khalistan Armed Force merged into a new Jathebandi known as the Khalistan Liberation Force (KLF).
Activities
On 20 March 1986, Baba Joginder Singh Ji led around 7,000 AISSF and United Akali Dal workers in surrounding the Chandigarh Vidhan Sabha, during the Barnala government. Their objective was to demand the release of the imprisoned Singhs. The police, under Surjit Singh Barnala’s Panthic government, fired upon the peaceful protestors, resulting in the martyrdom of Bhai Balkar Singh and four other Singhs. During the martyrdom ceremony for Bhai Balkar Singh and the three other Singhs, Baba Joginder Singh Rode also joined, drawing a large gathering of Sikhs.
From Khalistan Armed Force, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, Bhai Makhan Singh Chhit addressed the Sikh Sangat from the stage that “Khalsa ji, nothing gonna happen by just wearing saffron turbans. which family has two sons, give one son to movement and which family has five sons must give their two sons to fight against the government in the Sikh struggle. Join the Khalistan Armed Force. The Sikh community can only get freedom through sacrifice”. Despite police encirclement, all the Singhs managed to escape.
On April 10, 1986, Surjit Singh Barnala, the Chief Minister of Punjab, deployed police to Sri Darbar Sahib Amritsar, where Singhs were engaged in the Kar Sewa of Sri Akal Takht Sahib. With permission from Jathedar Gurdev Singh Kaunke, Jathedar of Sri Akal Takht Sahib, all Singhs successfully left Sri Darbar Sahib.
Bhai Gurmej Singh Dhilwan, alongside fellow Singhs Baba Ranjit Singh Dayalgarh and Baba Makhan Singh Chhit, offered financial support for the marriages of children from destitute families of Shaheed Singhs in the Sikh struggle.
Known for his deep affection for his fellow Singhs, Bhai Gurmej Singh constantly recited Gurbani, emphasizing that it nurtures fearlessness and mental strength. In support of the undertrial, Bhai Satwant Singh and Bhai Kehar Singh, Bhai Sahib organized a series of eleven Akhand Paths of Sri Guru Granth Sahib Ji in village Agwan, fostering an environment of Khalsa’s Chardikla.
Hisari Encounter
Once after a Sikh Sangat gathering where Bhai Gurmej Singh Dhilwan, Baba Ranjit Singh, Bhai Makhan Singh, and Bhai Paramjit Singh Tugalwala were addressed at Wadala Bangar, they later traveled from Tugalwala to village Hisari on a tractor. The police set up a barricade ahead of them. The Singhs engaged in a brief confrontation and subsequently abandoned the tractor to escape. Bhai Gurmej Singh, Baba Ranjit Singh, and Makhan Singh Chhith erased the name of General Rajinder Singh Sparrow from the memorial gate on the road leading to village Dayalgarh and inscribed “Sant Jarnail Singh Khalsa Bhindranwala.” As long as Bhai Gurmej Singh, Baba Ranjit Singh, and Bhai Makhan Singh were alive, no officer dared to remove Sant Jarnail Singh’s name from the gate.
Fear of Kharkus
One day, near the village of Gadrian (Batala), CRP had set up a checkpoint one dark night. Bhai Gurmej Singh Dhilwan, Bhai Ranjit Singh Dayalgarh, Bhai Makhan Singh Chhit, and Bhai Paramjit Singh found themselves surrounded at this checkpoint. Each Singh was armed with a pistol. As the CRP encircled them, they were instructed to raise their hands and hand over their weapons. In response, the Singhs defiantly warned, “Beware, do not approach us.”
Upon hearing the roar of the Singhs, the CRP officer says who are you people? The Singhs said that We are the reason of you had to install the barricade to catch us. The CRP officer then pleaded, “Baba ji, please don’t shoot! We won’t attempt to shoot either. You are free to pass through here every day, and we won’t interfere.” Through the grace of Akal Purukh, the Singhs managed to navigate their way out of the CRP encirclement without a single shot being fired.
Members of the Khalistan Armed Force
In Punjab, the fearless actions of the Khalistan Armed Force were in full force. Led by courageous leaders such as Bhai Gurmej Singh Dhilwan and Baba Ranjit Singh Dayalgarh, numerous other Singhs exhibited remarkable valor against the Hindustani forces in the Sikh struggle. Among these brave Singhs were noteworthy individuals like Bhai Kewal Singh Dhilwan, Bhai Kulwant Singh Kotli, Bhai Balwinder Singh Thetharke, Bhai Dara Singh Kotli, Bhai Shavinder Singh Athwal, Bhai Manjit Singh Dargabad, Bhai Swaran Singh Chhit, Bhai Kulwinder Singh Kalanaur, Bhai Kanwaljit Singh Waheguru Sarwali, and Bhai Kanwaljit Singh Kamba also known as Sher Singh Sher Haruwal. These Singhs elevated the Sikh struggle to new heights through their remarkable actions and courage.
Shaheedi –24 June 1986
In their final days, Bhai Gurmej Singh Dhilwan, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, and Bhai Makhan Singh Chhit visited Batala. The Singhs had devised a plan to secure a loan from Line Marka Bank Batala for purchasing arms. They meticulously arranged the required documents and successfully obtained approval for the loan from the bank. Subsequently, they went to finalize the loan agreement.
However, SSP Sumedh Saini and the CID in Batala received information about the Singhs’ plans and began tailing them. Upon learning of the surveillance, Bhai Gurmej Singh, Baba Ranjit Singh, and Bhai Makhan Singh returned to village Kali Bahmani.
On June 24, 1986, it was a hot summer day, the three warriors were bathing at a tubewell when suddenly Punjab Police, Punjab Police, CRP, and BSF, led by SSP Sumedh Saini of Gurdaspur, encircled them. Despite lacking long-range weapons that day, the Singhs couldn’t confront the forces. However, the security forces, numbering ten thousand, displayed cowardice by fatally shooting the three unarmed Singhs using long-range weapons. They refrained from capturing the Singhs alive, exhibiting fear even though the Singhs were unarmed.
Aftermath
Following the martyrdom of Bhai Gurmej Singh Dhilwan, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, and Lt. General Bhai Makhan Singh Chhith during the police encounter at the farmhouse in village Kali Bahmani, the news rapidly spread throughout the region. Sikhs from the area gathered and surrounded the Sadar Police Station in Batala. Witnessing the Sikhs’ agitation, the police authorities handed over the bodies of the three martyred Singhs to their families. Subsequently, the bodies were taken to the village for cremation. The pyres of the three Shaheed Singhs were lit by Baba Thakur Singh Ji, the acting head of Damdami Taksal. The Sikh Sangat bid a tearful farewell to the martyred Singhs.
A gathering for Akhand Path Sahib was organized to honor the martyrdom of Bhai Gurmej Singh Dhilwan, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, and Bhai Makhan Singh. The event was attended by prominent figures such as Baba Joginder Singh Rode, the head of United Akali Dal, Baba Thakur Singh Ji, the head of Damdami Taksal, Sikh Students Federation workers, and numerous Sikh Sangat who joined in prayers to pay homage. During the martyrdom ceremony, the letters written by the Kharku Singhs were read aloud. All the Singhs were hailed as great martyrs in the struggle for the establishment of Khalistan.
Revenge of Martyrdom
During the Martyrdom tribute ceremony, an announcement was made stating that the police informer Bhajan would face execution once Kharkus located him. Notably, the police informer Bhajan Sinh, also known as ‘Chacha Kila Tek Singh Wala’, responsible for the martyrdom of Bhai Gurmej Singh, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, and Bhai Makhan Singh Chhit, was shot dead by Bhai Harjinder Singh Jinda Arjanpur in front of King Hotel in Jalandhar. This act served as retribution for the martyred Singhs.
To commemorate the martyrdom of Shaheed Bhai Gurmej Singh, the Nishan Sahib was raised in the Gurdwara Sahib of village Dhilwan. The Sangat of the area annually honors the memory of the Shaheed Singhs on June 24th.
Kharku Yodhe (2016), Bhai Maninder Singh Bajja
ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ
ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘਲੂਘਾਰੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਉੱਠਣਗੇ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ, ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਲੈਣਗੇ। ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਖ਼ੂਨੀ ਘਲੂਘਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੰਘ ਸੂਰਮਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨਾਂ ਹੈ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ। ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਸਭ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ‘ਬਾਬਾ’ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਕਿਹ ਮੁਖਾਤਬ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਜਨਮ ਅਤੇ ਪੜਾਈ
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਰੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਪਿਆਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿੰਡ ਢਿਲਵਾਂ ਨੇੜੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਆਪ ਸਾਰੇ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਭਰਾ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ; ਭੈਣਾਂ ਰਾਣੀ, ਗੁਰਮੇਜ ਕੌਰ ਹਨ ।
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਵੀਂ ਤਕ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਢਿਲਵਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ, ਦਸਵੀਂ ਧਿਆਨਪੁਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਬੀ.ਏ. ਦੀ ਪੜਾਈ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ ਕੀਤੀ।
ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਜਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਬਟਾਲਾ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਜਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੰਨ 1983 ਵਿਚ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਏ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖ ਇਨਕਲਾਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।
ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਚੰਗੇ ਜਮੀਨ ਜਾਇਦਾਦ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਪ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਚੰਗੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਘਰਦਿਆਂ ਨੇ ਰਿਸ਼ਤਾ ਪੱਕਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗੱਲ ਚਲਾਈ ਤਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹਾਂ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਜੂਝਦਿਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਉਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬਿਗਾਨੀ ਧੀ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਪਾਵਾਂ ?
ਜੂਨ 84
ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਨ। ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀ-ਸਾਥੀ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸਨ। ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉਪਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਣੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਸਮੇਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਹੀਰ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਚਾਲੇ ਪਾ ਉੱਠੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਟੈਂਕਾਂ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ। ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਖਦੇੜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਗੁਪਤ ਰਸਤੇ ਕੰਧਾਂ-ਕੋਠੇ ਟਪਦੇ ਹੋਏ 8 ਜੂਨ 1984 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਕੇ ਆਏ, ਮਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਧੱਕਾ ਲੱਗਾ, ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਤੇ ਹਰ ਵੇਲੇ ਹੱਸਣ-ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਮਾਲਕ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਲੱਗਾ।
ਘਲੂਘਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਰਫ਼ਿਊ ਹਟਾਇਆ, ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ, ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂਦੇ, ਜਿਥੇ ਸਿੱਖ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਵੇਖਣ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉਦਾਸ ਤੇ ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ।
ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਗਿਆਂ ਹਮ-ਖ਼ਿਆਲ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ, ਭਾਈ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਬਾਬਾ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ, ਭਾਈ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਕੁਹਾੜ, ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਿੰਦਾ ਅਰਜਨਪੁਰ, ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਬਿਸ਼ਨੰਦੀ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਇਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਤਬਾਹੀ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਤਲੇਆਮ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਅਸੀਂ ਟਿਕ ਕੇ ਨਹੀਂ ਬੈਠਾਂਗੇ, ਬਦਲਾ ਲਵਾਂਗੇ । ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ, ਮੈਦਾਨੇ ਜੰਗ ਵਿਚ ਜੂਝਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਵਾਂਗੇ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਾ
ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਪਏ-ਪੈਸੇ ਦੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਬੀ. ਏ. ਫਾਇਨਲ ਦੇ ਪੇਪਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਤੋਰਨ ਲਈ ਮੈਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਦੁਕਾਨ ਖੋਲ੍ਹਣੀ ਹੈ, ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦਿਓ। ਮੈਂ ਰੋਜ਼-ਰੋਜ਼ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਨਹੀਂ ਮੰਗਾਂਗਾ । ਮਾਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਲੈ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਖ਼ਰੀਦੇ । ਆਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਗੁਰੀਲਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪ ਨੇ ਅਗਾਂਹ ਐਮ. ਏ. ਦੀ ਪੜਾਈ ਲਈ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈ ਲਿਆ।
ਐਨ.ਐਸ.ਏ. ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ
ਜੂਨ 1984 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪ ਜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਇਕ ਸਿੱਖ ਕਾਰਕੁਨ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਨਾਮ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਦੋਸ਼ ਦੇ ਸਿਰਫ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਕਾਰਕੁਨ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। 6 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਵਿਚ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਤੜਕੇ ੪ ਵਜੇ ਆਪ ਦੇ ਘਰੋਂ ਐਨ.ਐਸ.ਏ. ਲਗਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਆਪ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਉਤੇ ਪਟੀ ਬੰਨ ਕੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਇੰਟੈਰੋਗੇਸ਼ਨ ਸੇਂਟਰ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਆਪ ਨੂੰ ਅਲਫ਼ ਨੰਗਿਆਂ ਕਰ ਕੇ ਆਪ ਦੀਆਂ ਪੱਟਾਂ ਉਤੇ ਘੋਟਣਾ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ ਉਪਰ ਦੋ ਸਿਪਾਹੀ ਚੜ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਫੇਰਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪ ਸਹੀ ਤਰਾਂ ਚਲਣ ਵਿਚ ਵੀ ਅਸਮਰਥ ਰਹੇ।
ਡੇਢ ਮਹੀਨਾ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਰਦੀ ਰਹੀ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਾਥੀ ਦਾ ਭੇਤ, ਸੂਹ ਨਾ ਲੈ ਸਕੀ ਤੇ ਕੇਸ ਪਾ ਕੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਬਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਹਿਰਾਸਤ ਦੌਰਾਨ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਕਈ ਕਈ ਦਿਨ ਉਨੀਂਦਰੇ ਰਖਿਆ ਗਿਆ। ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਸਿਰਫ 7 ਫੁਟ ਦੀ ਕਾਲ ਕੋਠੜੀ ਵਿਚ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਈ ਕਈ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਤੱਕ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਨਸੀਬ ਨਹੀ ਹੋਇਆ। ਪੁਲਿਸ ਆਪ ਨੂੰ 1983 ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਬੱਸ ਕਤਲ ਕਾਂਡ ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਹੀ ਮਨਾਉਂਦੀ ਰਹੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਪ ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀ ਸੀ (ਜਦਕਿ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਕਾਰਾ ਸੀ)।
ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ
ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਬਿਸ਼ਨੰਦੀ, ਮਦਨ ਲਾਲ ਕਾਦੀਆਂ, ਭਾਈ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ, ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਕਾ ਅਖਾੜਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਫੜ ਕੇ ਕਈ ਕੇਸ ਪਾ ਕੇ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਸਨ।
26 ਜਨਵਰੀ 1985 ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਸੁਪ੍ਰੀਡੈਂਟ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ ਤਿਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣਾ ਸੀ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ 26 ਜਨਵਰੀ 1985 ਨੂੰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਰੋਸ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਵਜੋਂ ਕਾਲਾ ਝੰਡਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। 26 ਜਨਵਰੀ 1985 ਨੂੰ 9 ਵਜੇ ਜੇਲ੍ਹ ਸੁਪ੍ਰੀਡੈਂਟ ਨੇ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣਾ ਸੀ, ਬੈਂਡ ਵਾਜੇ ਨਾਲ ਸਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਪੂਰੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕਰ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਕੈਦੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਸਲਾਮੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਸੀ । ਸਿਰਫ 9 ਵਜਣ ਵਿਚ ਕੁਝ ਮਿੰਟ ਬਾਕੀ ਸਨ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ, ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਗਜਾ ਦਿੱਤੇ, ਸਿੰਘਾਂ ਜੈਕਾਰੇ ਗਜਾ ਕੇ ਕਾਲਾ ਝੰਡਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਬਿਗਲ ਵਜਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਕਾਲਾ ਝੰਡਾ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖ-ਵਿਰੋਧੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਅਸੀਂ ਰੋਸ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ।
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਸੀ, ਲੈ ਕੇ ਤਿਰੰਗਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੰਬੇ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਤੇ ਕਾਲਾ ਝੰਡਾ ਚੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਸੁਪ੍ਰੀਡੈਂਟ ਹੱਥ ਵਿਚ ਪਿਸਤੌਲ ਫੜੀ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਵੱਲ ਸਿੱਧੀ ਕਰ ਕੇ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ, ਝੰਡਾ ਲੈ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਆ ਜਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਗੋਲੀ ਆਈ। ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੁਰਾਣਾ ਤਿਰੰਗਾ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕਾਲਾ ਝੰਡਾ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਕੌਮ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਕਰ ਲਵੋ।
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਕੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਕਤੂਬਰ 1985 ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਲ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮਾਨਤ ਹੋਈ ਤੇ ਘਰ ਆ ਗਿਆ।
ਯੂਨਾਇਟੇਡ ਅਕਾਲੀ ਦਲ – ਬਾਬਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ (ਪਿਤਾ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ) ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਯੂਨਾਇਟੇਡ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਲਹਿਰ ਚਲਾਈ ਗਈ। ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ) ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਸੂਰਤ ਮਲ੍ਹੀ, ਧਾਰੋਵਾਲੀ, ਵਡਾਲਾ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ, ਵਡਾਲਾ ਬਾਂਗਰ, ਢਿਲਵਾਂ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੰਘਾਂ, ਸਿੰਘਣੀਆਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ।
ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਬ੍ਰੇਕ
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਥੀ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਬੰਦ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੁਡਵਾਉਣ ਦੀ ਸਕੀਮ ਬਣਾਈ। ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਕਰਕੇ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਬਿਸ਼ਨੰਦੀ ਦੀ ਸਿੰਘਣੀ ਰਾਹੀਂ ਸਟੇਨ ਗਨ ਤੇ ਪਿਸਤੌਲ, ਗੋਲੀ-ਸਿੱਕਾ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਤਕ ਜੇਲ੍ਹ ਅੰਦਰ ਪਹੁੰਚਾਇਆ । ਜਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 27 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਬਿਸ਼ਨੰਦੀ, ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਕਾ ਅਖਾੜਾ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਭਾਈ ਰੌਸ਼ਨ ਲਾਲ ਬੈਰਾਗੀ (ਵਰਪਾਲ), ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਿੱਲਾ (ਵਰਪਾਲ) ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਭਜਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ
ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਭਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ ਮੁਖੀ ਬਣਾਏ ਗਏ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਲੈਫ਼ਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਜੋਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਰਹੇ।
ਸਾਲ 1987 ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਨੂੰ 6 ਹੋਰ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਇਕ ਨਵੀਂ ਜਥੇਬੰਦੀ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ
ਬਾਬਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬੰਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ 20 ਮਾਰਚ 1986 ਨੂੰ ਬਰਨਾਲਾ ਸਰਕਾਰ ਵੇਲੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਘਿਰਾਉ ਕੀਤਾ। ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ ਦੀ ਅਖੌਤੀ ਪੰਥਕ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਘਿਰਾਉ ਕਰ ਰਹੇ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾ ਕੇ ਭਾਈ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਚਾਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਬਾਬਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਵੀ ਪਹੁੰਚੇ। ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੋਇਆ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਵੱਲੋਂ ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਨੇ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਖ਼ਾਲਸਾ ਜੀ, ਖੱਟੀਆਂ ਕੇਸਰੀ ਪੱਗਾਂ ਬੰਨ੍ਹਿਆਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ। ਜਿਸ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਹਨ ਉਹ ਇਕ ਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਜ ਪੁੱਤਰ ਹਨ, ਉਹ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਹਕੂਮਤ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਦਿਓ । ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋਵੋ । ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪੰਡਾਲ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਭੇਸ ਵਟਾ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਘੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਗਏ।
10 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986 ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਪੰਥਕ ਅਕਾਲੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿਹੁੰ ਬਰਨਾਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੁਲਿਸ ਭੇਜੀ, ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਲੜਾਈ ਦਾ ਢੁਕਾਵਾਂ ਸਾਮਾਨ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੱਥੇਦਾਰ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕਾਉਂਕੇ, ਜੱਥੇਦਾਰ ਸਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਆਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਭੇਸ ਬਦਲਾ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ।
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਬਾਬਾ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਬੇਸਹਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਲਈ ਆਰਥਿਕ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਬੜਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸੀ। ਆਪ ਹਰ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨ ਨਿਰਭੈ ਤੇ ਤਕੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਲਈ ਪਿੰਡ ਅਗਵਾਨ ਵਿਚ ਗਿਆਰਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਅਖੰਡ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਭੋਗ ਪਾਏ ਗਏ।
ਹਿਸਾਰੀ ਮੁਕਾਬਲਾ
ਇਕ ਵਾਰੀ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੁਗਲਵਾਲਾ ਵਡਾਲਾ ਬਾਂਗਰ ਦੀ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰ ਕੇ ਟਰੈਕਟਰ ਉੱਤੇ ਤੁਗਲਵਾਲਾ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਹਿਸਾਰੀ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਅੱਗੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਾਕਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਆਪ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪ ਸਭ ਟਰੈਕਟਰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਚ ਕੇ ਨਿਕਲ ਗਏ। ਪਿੰਡ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਗੇਟ ਉੱਤੇ ਜਨਰਲ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਪੈਰੋ ਦਾ ਨਾਮ ਮਿਟਾ ਕੇ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ । ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹੇ, ਕਿਸੇ ਅਫਸਰ ਨੇ ਗੇਟ ‘ਤੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਂ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਜੁਰਅਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ।
ਸਿੰਘਾ ਦਾ ਖ਼ੌਫ਼
ਇਕ ਵੇਰ ਪਿੰਡ ਗਦਰੀਆਂ (ਬਟਾਲਾ) ਨੇੜੇ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਦਾ ਨਾਕਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ | ਰਾਤ ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ, ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਕੇ ‘ਤੇ ਘੇਰੇ ਗਏ। ਡੱਬਾਂ ਵਿਚ ਪਿਸਤੌਲ ਸਨ, ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਚੁਫੇਰੇ ਘੇਰਾ ਘੱਤ ਲਿਆ ਤੇ ਹੱਥ ਖੜੇ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤੇ ਹਥਿਆਰ ਤਾਣ ਲਏ। ਅੱਗੋਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਗਰਜ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖ਼ਬਰਦਾਰ, ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਇਆ।
ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਰਜ ਸੁਣ ਕੇ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਦਾ ਅਫਸਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ? ਸਿੰਘਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਵਾਸਤੇ ਤੁਸੀਂ ਨਾਕਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਦਾ ਮੌਕੇ ਦਾ ਅਫਸਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ, ਗੋਲੀ ਮਤ ਚਲਾਣਾ ।! ਹਮ ਭੀ ਨਹੀਂ ਚਲਾਏਂਗੇ। ਤੁਮ ਜਾਤੇ ਰਹਿਣਾ, ਹਮ ਲੋਕ ਤੁਮ ਲੋਕ ਕੋ ਰੋਕੇਗਾ ਨਹੀਂ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਸਦਕਾ ਇਕ ਵੀ ਗੋਲੀ ਚਲਾਏ ਬਿਨਾਂ ਘੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਗਏ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਸਿੰਘ
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਖਾੜਕੂ ਦਲੇਰਾਨਾ ਐਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁੰਮਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਿੰਘਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਖਾੜਕੂ ਐਕਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜੜਾਂ ਪਾਈਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹਨ–ਭਾਈ ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ, ਭਾਈ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੋਟਲੀ, ਭਾਈ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਠੇਠਰਕੇ, ਭਾਈ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੋਟਲੀ, ਭਾਈ ਸ਼ਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਠਵਾਲ, ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੁਰਗਾਬਾਦ, ਭਾਈ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ, ਭਾਈ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਲਾਨੌਰ, ਭਾਈ ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਸਰਵਾਲੀ, ਭਾਈ ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੰਬਾ ਉਰਫ਼ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰ ਹਰੁਵਾਲ, ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਸ਼ਹੀਦੀ –24 ਜੂਨ 1986
ਆਖਰੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ ਤੇ ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਬਟਾਲਾ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਥੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸਕੀਮ ਬਣਾਈ ਸੀ ਕਿ ਹਥਿਆਰ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਲਾਈਨ ਮਾਰਕਾ ਬੈਂਕ ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਕਾਗਜ ਪੱਤਰ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਏ ਸੀ ਤੇ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਮਨਜ਼ੂਰ ਵੀ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਵਾਸਤੇ ਗਏ ਸੀ। ਸਿੰਘ ਵਾਲੇ ਨੇ ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ. ਸੁਮੇਧ ਸੈਣੀ ਨੂੰ ਮੁਖ਼ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਤੇ ਬਟਾਲੇ ਤੋਂ ਸੀ.ਆਈ.ਡੀ. ਮਗਰ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਪਤਾ ਲਗਣ ਤੇ ਤਿੰਨੇ ਸਿੰਘ ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਕਾਲੀ ਬਾਹਮਣੀ ਦੀ ਬਹਿਕ ਉੱਤੇ ਆ ਗਏ।
24 ਜੂਨ 1986 ਦੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ। ਤਿੰਨੇ ਯੋਧੇ ਬੰਬੀ ‘ਤੇ ਨਹਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ. ਸੁਮੇਧ ਸੈਣੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ, ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ., ਬੀ.ਐਸ.ਐਫ਼. ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੇ ਲਸ਼ਕਰ ਨੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਕੋਲ ਲੰਬੀ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹਥਿਆਰ ਉਸ ਦਿਨ ਮੌਜੂਦ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਫੋਰਸਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਫੋਰਸਾਂ ਡਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਫੋਰਸਾਂ ਦੇ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਬੁਜ਼ਦਿਲੀ ਦਿਖਾਉਂਦਿਆਂ ਤਿੰਨ ਨਿਹੱਥੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਤੋਂ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ ਫੜਨ ਦੀ ਜੁਰਅਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸਾਂ ਵੀ ਨਾਲ ਸੀ।
ਸ਼ਹੀਦੀ ਉਪਰੰਤ
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਲੈਫ਼ਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਪਿੰਡ ਕਾਲੀ ਬਾਹਮਣੀ ਦੀ ਬਹਿਕ (ਬੰਬੀ) ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਵਾਂਗ ਫੈਲ ਗਈ। ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸਦਰ ਥਾਣਾ ਬਟਾਲਾ ਦਾ ਘਿਰਾਉ ਕੀਤਾ । ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਰੋਹ ਵੇਖ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇਹਾਂ ਵਾਰਸਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤੇ । ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਚਿਖਾ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਮੁਖੀ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਅਗਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਹੰਝੂਆਂ ਭਰੀ ਵਿਦਾਇਗੀ ਦਿੱਤੀ।
ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਖੰਡ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਭੋਗ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਮੁਖੀ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਵਰਕਰਾਂ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਅੰਤਿਮ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰੀਆਂ ਭਰੀਆਂ। ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਏ ਗਏ। ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਬਦਲਾ
ਆਪ ਦੇ ਭੋਗ ਦੇ ਇਕੱਠ ਉਤੇ ਹੀ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖ਼ਬਰ ਭਜਨੇ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਸੋਧ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਛਿੱਥ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਮੁਖ਼ਬਰ ਭਜਨ ਸਿਹੁੰ ਉਰਫ਼ ਚਾਚਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਟੇਕ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਕਿੰਗ ਹੋਟਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਿੰਦਾ ਅਰਜਨਪੁਰ ਨੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈ ਲਿਆ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਢਿਲਵਾਂ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਸੰਗਤ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਹਰ ਸਾਲ 24 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਖਾੜਕੂ ਯੋਧੇ (2016), ਭਾਈ ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਾ
