During the Khalistan movement, numerous Sikhs of all genders courageously fought against the suppressive actions of the ruling government. Among the valiant individuals involved in the Sikh struggle, one prominent figure was Bhai Gurdial Singh Dalla, also known as Bhai Aroor Singh Dalla, from the Damdami Taksal. Bhai Sahib played a pivotal role, showcasing remarkable dedication during the Dharam Yudh Morcha before June 1984. His leadership continued in the Sikh struggle afterward, leaving an indelible mark that will forever be a source of pride for the entire Sikh community throughout history.
Birth and Early Life
Giani Gurdial Singh Dalla, also known as Giani Aroor Singh, was born into a devout Gursikh family on February 3, 1958, in the household of Mother Surjit Kaur and Father Sardar Channan Singh, in the village of Dalla, post office Qadian, district Gurdaspur.
Bhai Aroor Singh received his primary education at the village school in Dalla and pursued his higher secondary education in Qadian, Gurdaspur. During his ninth-grade studies, he faced the loss of his mother, Surjit Kaur. Bhai Sahib’s aunt (Massi) Daljit Kaur, who is married to Taya Joginder Singh Ji, took on the responsibility of caring for Bhai Sahib. She diligently attended to his needs, including bathing, washing clothes, ensuring his daily meals, and providing support, ensuring he did not feel the absence of his mother.
Amrit Sanchar
In the late 1970s, Sant Giani Kartar Singh Ji Khalsa Bhindranwale organized a Nagar Kirtan, a religious procession with Sri Guru Granth Sahib, dedicated to Sri Guru Teg Bahadur Ji. Students from the school enthusiastically participated in this event. Sant Kartar Singh Ji emphasized the importance of steadfastness in Sikhism, often echoing the words:
“Mera Sir Jave Ta Jave, Mera Sikhi Sidak Na Jave,”
“Let my head be sacrificed, but let not my Sikh faith falter.”
Bhai deeply absorbed these teachings from Sant Kartar Singh Ji Khalsa Bhindranwale, cherishing them in his heart. He was profoundly moved and made it a mantra in his life: “Mera Sir Jave Ta Jave, Mera Sikhi Sidak Na Jave.”
Following Sant Giani Kartar Singh Ji Khalsa’s passing, Sant Jarnail Singh Khalsa, along with the Bhindranwala Jatha, conducted a Gurmat Samagam in Qadian. During this event, they preached Gurbani, conducted Kirtan, and Katha (discourse), and shared teachings about Sikhism. It was during this time that Gurdial Singh underwent the Amrit Sanchar, the Sikh initiation ceremony, administered by the Panj Piyare of Damdami Taksal Jatha Bhindran Mehta. After this initiation, Bhai Sahib embraced and began living a devoted GurSikhi life.
Activities Before June 84
The Nirankari massacre, occurring in Amritsar in April 1978, profoundly affected Bhai Sahib. He maintained strong connections with local Taksali Singhs spanning from Harchowal to Khujala. Notable individuals among them were Bhai Man Singh, Pandit Mohan Singh Khujala, Bhai Manjit Singh Khujala, Bhai Surta Singh Harchowal, Bhai Lakha Singh Bandala, and Bhai Wasan Singh Sakhira.
Following the murder of Lala Jagat Narayan, there was a warrant issued by the police and the government against Sant Jarnail Singh Ji. During Sant Jarnail Singh Ji Bhindranwala’s peaceful surrender in Mehta, Bhai Sahib was present there with his family and fellow Singhs. Unfortunately, the police intentionally opened fire on the peaceful Sikh gathering, resulting in the martyrdom of 24 Singhs. Bhai Gurdial Singh witnessed this tragic incident firsthand.
When Sant Jarnail Singh Ji moved from Mehta to Guru Nanak Niwas Sri Amritsar during the Dharam Yuth Morcha, Bhai Sahib started residing more with Sant Ji’s Jatha at Sri Darbar Sahib than in his own village. Bhai Sahib held a deep reverence for Taksal Ustaad Giani Mohar Singh, who imparted Gurbani Santhya to the Singhs in Khujala. This reverence led him to develop a close bond with Sant Jarnail Singh Ji Khalsa and fostered strong relationships with the brave Singhs of Damdami Taksal.
Revolutionary Family Heritage
Giani Gurdial Singh Dalla embraced the revolutionary teachings of Sant Jarnail Singh Ji Khalsa at the age of 26. He inherited a legacy rooted in Sikh revolutionary ideals: upholding Sikh self-respect, preserving Khalsai traditions, and a willingness to sacrifice for the Sikh revolution—all imbibed from his family heritage.
His grandfather, S. Thakur Singh Ji, played an active role in the Akali movement. He participated in significant movements like the Guru Ka Bagh protest in 1922, enduring injuries from the brutality of the British Police. He was also involved in the Jaito Morcha and the agitation for the liberation of Gurdwara Nankana Sahib from the British-appointed Mahant Narayan Das.
Bhai Sahib’s grandmother, Kartar Kaur Ji, spent three months in jail during the Punjabi Subha Movement. His uncle, Joginder Singh Ji, endured a three-month imprisonment in Ferozepur jail during the Dharam Yudh Morcha by Shiromani Akali Dal president Longowal and Sant Jarnail Singh Ji Khalsa Bhindranwale on August 4, 1982, striving for Sikh rights in the ongoing Sikh struggle. These family experiences naturally influenced Giani Gurdial Singh’s convictions and beliefs.
June 84
In June 1984, during the Army’s assault on Sri Darbar Sahib in Amritsar, Bhai Sahib was in his village, Dalla (near Qadian, Gurdaspur). The Sri Akal Takht Sahib was destroyed using guns and tanks, and 37 other Gurudwaras were also targeted. Following this, Operation Woodrose was initiated, resulting in the capture of numerous Amritdhari Sikh youths from villages across Punjab. The Indian Army conducted searches in the Qadian area for Amritdhari Sikh boys. It was during this time that Bhai Sahib fled from his village to avoid capture.
Joining the Movement
Following Operation Woodrose, like many other Sikh youngsters, Bhai Sahib began leading a life in hiding filled with struggle. In 1984, on the Sangrand day of the Bhadron month, he left his home to evade potential arrest and the brutal torture inflicted by the Indian army. Instead of hiding away, he actively sought out other Singhs. Among those he searched for were Bhai Sukhdev Singh Sakhira, Bhai Tarsem Singh Kohar, Bhai Manbir Singh Chaheru, Bhai Manjit Singh Khujala, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, Jathedar Durga Singh Arifke, Wasan Singh Jafarwal, Bhai Harinder Singh Kahlon, Baba Gurbachan Singh Manochahal, Bhai Kuldeep Singh Muchhal, Bhai Gurmej Singh Dhillwan, Bhai Avtar Singh Brahma, and Bhai Sher Singh Sher.
He actively worked to rally the Damdami Taksal Jatha. At Gurudwara Gurdarshan Prakash Mehta, he organized a martyrdom ceremony commemorating the Singh Singhnis who sacrificed their lives during the tragic events of June 1984. During this gathering of Sikh Sangat, they discussed plans for the restoration of Sri Akal Takht Sahib through Kar Sewa, which the Sikh community supported. Under the guidance of Baba Thakur Singh Ji of Damdami Taksal, he pledged to infuse his words with sincerity.
Sarbat Khalsa – 26 January 1986
Damdami Taksal and the Sikh Students Federation sought counsel from Sikh intellectuals and scholars. Following discussions, they decided to have the Sarbat Khalsa gathering at Sri Akal Takht Sahib in Amritsar on January 26, 1986. they proposed that on the same day, the current building of Sri Akal Takht Sahib, which had been repaired after the Army’s attack in June 1984, would be demolished to pave the way for the construction of the new Akal Takht Sahib with Sikh Sangat Kar Sewa. The earlier restoration of Akal Takht Sahib had been overseen by a Bihari Babu contractor under the leadership of Santa Sinh Nihang.
On January 26, 1986, upon the invitation of Damdami Taksal, All India Sikh Student Federation, and other panthic organizations, a significant gathering of Sikhs from across the globe assembled at Sri Akal Takht Sahib in Amritsar. During this assembly, the Sikh Sangat at Sri Akal Takht Sahib raised their hands to commence the Kar Seva and endorsed the initiative amid resounding Jaikare.
Panthic Committee
An assembly of five members forming the Panthic Committee was established to oversee both religious and political decisions concerning the Sikh Panth. The committee comprised esteemed individuals such as Baba Gurbachan Singh Manochahl, Bhai Gurdev Singh Usmanwala, Bhai Dhanna Singh, Wasan Singh Jafarwal, and Giani Aroor Singh (Bhai Sahib got a new name from Gurdial Singh to Giani Aroor Singh Dalla). These Singhs were officially acknowledged by the Sarbat Khalsa on January 26, 1986, at Sri Akal Takht Sahib in Amritsar. They received the honor of Siropa from the Sikh Sangat and were affirmed through resounding Jaikare of “Bole So Nihal…”. In the presence of the Sarbat Khalsa, the five Mahapurkhs commenced the Kar Sewa with the very first strikes of the hammer.
The initiation of the Sarbat Khalsa gathering on January 26, 1986, and the commencement of Kar Sewa at Sri Akal Takht Sahib were attributed to the resolute determination of the Jujharu Singhs. Despite attempts by the Shiromani Gurdwara Parbandhak Committee, Amritsar, and the Delhi government of India to obstruct the proceedings using their full authority, their efforts were futile against the determined warriors. The Jujharu Singhs stood firm, asserting that the Khalsa was prepared to make any sacrifice to uphold its martial traditions.
April 29, 1986 —Khalistan Declaration Day
The Sarbat Khalsa held on January 26, 1986, at Sri Akal Takht Sahib sparked a sense of unity and determination among the Sikh community. Concurrently with the Kar Sewa at Akal Takht Sahib, the Jujharu Singhs mobilized Sikh youth and initiated an armed struggle. Among those who prominently joined this movement were individuals like Bhai Manbir Singh Chaheru, who operated under the alias General Hari Singh in the Khalistan Commando Force, and Giani Gurdial Singh Dalla, who served as a member of the Panthic Committee under the name Giani Aroor Singh Dalla. Noteworthy names such as Baba Gurbachan Singh Manochahl and Bhai Sukhdev Singh Sakhira also emerged within the Sikh struggle.
On April 29, 1986, the five-member Panthic Committee, consisting of Baba Gurbachan Singh Manochahl, Wasan Singh Jafarwal, Bhai Dhanna Singh, and Bhai Gurdev, convened a press conference at Shri Darbar Sahib, Sri Akal Takht Sahib in Amritsar. During this press conference, they proclaimed the establishment of ‘Khalistan’ by the Sikh Nation. After addressing journalists’ inquiries, they departed the Darbar Sahib Amritsar disguised in modern attire—pants, shirts, and colorful turbans instead of traditional clothing.
The following day, on April 30, 1986, Surjit Sinh Barnala, the Chief Minister of the so-called Panthic Akali government, dispatched police forces into Sri Darbar Sahib Amritsar. They apprehended Jathedar Gurdev Singh Kaunke of Akal Takht Sahib, who had been installed by the Sarbat Khalsa, and the Sikh Sangat engaged in Kar Sewa. They were all arrested and imprisoned. The police attempted to arrest the members of the Panthic Committee, but they had left immediately after declaring the establishment of Khalistan. Surjit Barnala’s actions, despite being a Sikh himself, appeared to justify the Indian government’s attack in June 1984, causing dismay within the Sikh community.
Formation of Khalistan Liberation Force (KLF)
Giani Aroor Singh Dalla played a pivotal role in guiding the Sikh struggle as a member of the Panthic Committee. Bhai Sukhdev Singh Sakhira, with the consultation of Baba Thakur Singh, appointed Giani Aroor Singh as a Panthic Committee member. In 1987, Giani Aroor Singh unified various Kharku Singhs from different groups, including members from seven Kharku organizations such as Jathedar Durga Singh Arifke Tat Khalsa, Baba Ranjit Singh Dayalgarh, Bhai Manjit Singh Khujala from Khalistan Armed Force, Khalistan Armed Police, Sardul Singh Dashmesh Regiment, Malwa Kesari Commando Force led by Bhai Gurjant Singh Budhsingh Wala, and Bhai Waryam Singh Khapian Wali, along with the Khalistan National Army. These groups amalgamated into a single entity named ‘Khalistan Liberation Force.’ Recognizing Giani Aroor Singh Dalla ‘s vision and leadership in the Sikh struggle, the Kharku Singhs appointed him as the Chief of the Khalistan Liberation Force.
The armed guerrilla fighters of the Khalistan Liberation Force, led by Giani Aroor Singh Dalla, posed a significant threat to government forces. They executed government officials, adversaries of the Sikh struggle, and police informants openly and fearlessly. The audacious actions of the Liberation Force reverberated across the nation.
Despite challenges, Giani Aroor Singh Dalla, as a Panthic Committee member, continued to collaborate with Bhai Harinder Singh Kahlon, the convener of the All India Sikh Students Federation, in furthering the armed struggle. Even after Kahlon’s arrest, Giani Aroor Singh continued coordination with Bhai Gurjit Singh, the convener of the Sikh Students’ Federation.
Arrest and Subsequent Events
Bhai Sahib’s activism against the government’s oppression for Sikh rights posed a significant threat to the authorities. The government aimed to halt this movement and deemed it necessary to capture Bhai Sahib at any cost. Consequently, Bhai Sahib was arrested by the Punjab Police from Basant Avenue in Amritsar. Upon his arrest, he endured severe and inhumane torture aimed at extracting information about other members of the Panthic Committee and the Kharku Singhs. Throughout this ordeal, Bhai Sahib staunchly reiterated a single phrase— “Mera Ser Jaawe Ta Jawe, Mera Sikhi Sidak na Jawe.”
Giani Aroor Singh Dalla faced appalling physical torture and was confined in isolation by the police. The relentless torture inflicted upon him resulted in severe mental distress. Shockingly, the jail authorities failed to provide proper treatment for his deteriorating mental health.
During Ribeiro’s police administration, several key Kharku Singhs, including Giani Aroor Singh Dalla, were purportedly taken out of jail under the pretext of being escorted to court but were subsequently held by the Defense Security Forces. Bhai Satnam Singh Bawa was also allegedly portrayed as having escaped police custody. However, he later revealed the truth in a press conference, exposing the brutal reality behind the Indian government’s deceitful tactics. Bawa disclosed that those supposedly shown as escaped detainees were alive, detained in police camps, enduring deplorable conditions, and many had suffered severe mental trauma, far worse than death.
Shaheedi –30 June 1993
The revelations made by Bhai Satnam Singh Bawa were indeed verified. Giani Aroor Singh Dalla underwent severe torture, resulting in debilitating injuries to his body. Despite the absence of any charges against him, Bhai Sahib was eventually released. However, enduring both mental illness and the grievous wounds inflicted by severe torture, Giani Aroor Singh Ji passed away on June 30, 1993, in Amritsar. This valiant warrior attained martyrdom due to the repercussions of police torture and illness, sacrificing himself in the Sikh struggle while steadfastly reciting the words “Mera Sir Jave Ta Jave, Mera Sikhi Sidak Na Jave.”
The Successors of KLF Leadership
Following Giani Aroor Singh Dalla ‘s arrest, Bhai Avtar Singh Brahma assumed leadership of the Khalistan Liberation Force, steering the Sikh struggle forward. After the unfortunate martyrdom of Bhai Avtar Singh Brahma, Bhai Gurjant Singh Buddhasinghwala took the reins of the Khalistan Liberation Force, elevating the Sikh struggle to greater heights. Subsequently, after the martyrdom of Bhai Gurjant Singh Buddhasingh Wala, Dr. Pritam Singh Sekhon assumed command of the Khalistan Liberation Force.
Whenever significant Khakoo activities are mentioned in Indian newspapers, the names of the Khalistan Liberation Force’s founder Giani Aroor Singh Dalla, General Avtar Singh Brahma, Bhai Gurjant Singh Buddhasingh Wala, and Dr. Pritam Singh frequently appear, showcasing their significant roles in the movement.
Kharku Yodhe (2016), Bhai Maninder Singh Bajja
ਸ਼ਹੀਦ ਜੱਥੇਦਾਰ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਡੱਲਾ
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ ਲਈ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿੰਘ ਸਿੰਘਣੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂਤਵ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜੁਲਮਾਂ ਵਿਰੁਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੰਜ ਭੂਤਕ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਿੰਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਨਾਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ- ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਡੱਲਾ ਉਰਫ਼ ਭਾਈ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਡੱਲਾ । ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜੂਨ 84 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਬੇਮਿਸਾਲੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਿੰਨਾਂ ਲਈ ਸਾਰੀ ਕੋਮ ਨੂੰ ਰਹਿੰਦੇ ਇਤਹਾਸ ਤੱਕ ਮਾਣ ਰਹੇਗਾ ।
ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਡੱਲਾ ਉਰਫ਼ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ (ਮੈਂਬਰ, ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 26 ਜਨਵਰੀ 1986) ਦਾ ਜਨਮ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਸ. ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਜੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ 3 ਫ਼ਰਵਰੀ 1958 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਡੱਲਾ, ਡਾਕਘਰ ਕਾਦੀਆਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ।
ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਡੱਲਾ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਕਾਦੀਆਂ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਨੌਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਜੀ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਮਾਸੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਤਾਇਆ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਨੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈ, ਕੇਸ ਨਹਾਉਣਾ, ਕੱਪੜੇ ਧੋਣੇ, ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈ ਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਘਾਟ ਮਹਿਸੂਸ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿੱਤੀ ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ
ਜਦੋਂ ਕਾਦੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਵਿਚ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕੱਢਿਆ, ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਦ੍ਰਿੜ ਹੋਣ ਲਈ, ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹੋਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ :
ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜਾਵੇ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੇ।
ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਸਰਵਣ ਕੀਤੇ ਬਚਨ ਨੂੰ ਕੰਠ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਾ ਲਿਆ ਤੇ ਇਤਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ–ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜਾਵੇ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੇ। .
ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਸੱਚਖੰਡ ਪਿਆਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਪਿਹਲੀ ਵੇਰ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਜਥੇ ਸਮੇਤ ਕਾਦੀਆਂ ਵਿਖੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕੀਰਤਨ ਕਥਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ, ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਆਏ ਤਾਂ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਜਥਾ ਭਿੰਡਰਾਂ ਮਹਿਤਾ ਦੇ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ ਤੇ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਪਰਪੱਕ ਹੋ ਗਏ।
ਜੂਨ 84 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤਿਵਿਧਿਆਂ
ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਕਾਂਡ 1978 ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਵਾਪਰ ਗਿਆ। ਆਪ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਿਆ। ਆਪ ਦਾ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਟਕਸਾਲੀ ਸਿੰਘਾਂ, ਹਰਚੋਵਾਲ ਅਤੇ ਖੁਜਾਲੇ ਦੇ ਭਾਈ ਮਾਨ ਸਿੰਘ, ਪੰਡਤ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਭਾਈ ਸੂਰਤਾ ਸਿੰਘ ਹਰਚੋਵਾਲ, ਭਾਈ ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਬੁੰਡਾਲਾ, ਭਾਈ ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ ਆਦਿ ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਸੀ।
ਦੁਸ਼ਟ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਵਰੰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਮਹਿਤਾ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਆਪ ਜੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਉਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਜਾਣਬੁਝ ਕੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਗਾੜਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਕੁਝ ਸਿੰਘ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਗੋਲੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖੀ।
ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵਕਤ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਮਹਿਤਾ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਿਵਾਸ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਆਏ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਗਿਆਨੀ ਮੋਹਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਪਿਆਰ ਸੀ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਖੁਜਾਲੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਥਿਆ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਨੇੜ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਵੱਧਦੀ ਗਈ।
ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਪਰਿਵਾਰਕ ਵਿਰਸਾ
ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਡੱਲਾ 26 ਕੁ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਗੱਭਰੂ ਤਨੋਂ-ਮਨੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੀ ਜੁਝਾਰੂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਮੁਰੀਦ ਬਣ ਗਿਆ। ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਜੁਝਾਰੂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਿੱਖੀ ਸਵੈਮਾਣ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਖ਼ਾਤਰ ਆਪਾ ਵਾਰਨ ਲਈ ਸਦਾ ਤਤਪਰ ਰਹਿਣਾ, ਸਿੱਖੀ ਇਨਕਲਾਬ, ਪੰਥ ਖ਼ਾਤਰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸਦਾ ਅੱਗੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਵਿਰਸੇ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਦਾਦਾ ਸ. ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਗੋਰੇ ਫ਼ਿਰੰਗੀ ਅਫਸਰ ਬੀ.ਟੀ. ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਡਾਂਗਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਝੱਲੀ ਸੀ। ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਹੱਥ ਠੋਕੇ ਨਰਾਇਣ ਮਹੰਤ ਬਦਮਾਸ਼ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਵੱਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਦਾਦੀ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ 3 ਮਹੀਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟੀ। ਤਾਇਆ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਲਈ 4 ਅਗਸਤ 1982 ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪਰਧਾਨ ਲੋਂਗੋਵਾਲ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਆਰੰਭੇ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ 3 ਮਹੀਨੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟੀ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਉੱਤੇ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸੀ।
ਜੂਨ 84
ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਵਲੋਂ ਤੋਪਾਂ ਟੈਕਾਂ ਨਾਲ ਵਰਤਾਏ ਖੂਨੀ ਘਲੂਘਾਰੇ ਸਮੇਂ ਆਪ ਪਿੰਡ ਡੱਲਾ ਆਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਸੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਪਾਂ ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਕਰਨ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ 37 ਹੋਰ ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਫੜੋ-ਫੜਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰਲ-ਹਰਲ ਕਰਦੀ ਫਿਰ ਰਹੀ ਸੀ । ਕਾਦੀਆਂ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਹਿੰਦ ਫੌਜ ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਆਈ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ
ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਗੱਭਰੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਫੌਜ ਤੋਂ ਬਚਨ ਲਈ ਭਾਦਰੋਂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸੰਗਰਾਂਦ ਵਾਲੇ ਦਿਨ (ਸੰਨ 1984) ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਪਿੰਡ ਡੱਲਾ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਤੁਰੇ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਦਿਨ-ਕੱਟੀ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ, ਭਾਈ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਕੁਹਾੜ, ਭਾਈ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇੜੂ, ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਜੱਥੇਦਾਰ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ ਆਰਫ਼ਕੇ, ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਜਫਰਵਾਲ, ਭਾਈ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਣੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁੱਛਲ, ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲਵਾਂ, ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਭਾਈ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਇਆ ।
ਆਪ ਨੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਸਿਰ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਆਰੰਭ ਕੀਤੇ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਹਿਤਾ ਵਿਖੇ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘਲੂਘਾਰੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋਈਆਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੁਬਾਰਾ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਹਾਮੀ ਭਰੀ। ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਬਚਨ ਉੱਤੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ । ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ, ਸਿੱਖ ਲਈ ਕਮਰਕਸੇ ਕਰ ਕੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਗਏ ।
ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ 1986
ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਸਿੱਖ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈਆਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰ ਕੇ 26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੰਮੇਲਨ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘਲੂਘਾਰੇ ਦੌਰਾਨ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋਏ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ, ਜੋ ਸੰਤਾ ਸਿਹੁੰ ਨਿਹੰਗ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਬਿਹਾਰੀ ਭਈਏ ਠੇਕੇਦਾਰ ਤੋਂ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੱਥੀਂ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਆਰੰਭ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਮੂਹ ਪੰਥਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ‘ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਇਕੱਠ ਹੋਇਆ । ਜਿਸ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਆਰੰਭ ਕਰਨ ਦੀ ਹੱਥ ਖੜੇ ਕਰਾ ਕੇ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਤੋਂ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੂੰਜ ਵਿਚ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲਈ ਗਈ।
ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ
ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਰਾਜਸੀ ਫੈਸਲੇ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰ ਸਨ-ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨਵਾਲਾ, ਭਾਈ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ, ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਜਫਰਵਾਲ, ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ (ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਡੱਲਾ ਦਾ ਨਾਂ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ) ਆਦਿ। ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ 26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸਿਰੋਪੇ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੂੰਜ ਵਿਚ ਹੱਥ ਖੜੇ ਕਰ ਕੇ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿਚ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਪੰਜ ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਨੇ ਟੱਪ ਲਾ ਕੇ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ।
ਇਹ 26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਦਾ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਇਕੱਠ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਆਰੰਭ ਕਰਨੀ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾ ਹੀ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਅਣਖੀਲੇ ਜੁਝਾਰੂ ਮਰਦ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਅੱਗੇ ਤਨਖ਼ਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਲੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚਲੀ। ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਨਿੱਤਰ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਜੁਝਾਰੂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜੁਝਾਰੂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿਰ ਦੇ ਵੀ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰ ਲੈ ਵੀ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਐਲਾਨਨਾਮਾ 29 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986
26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹੋਏ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਜਾਹੋ-ਜਲਾਲ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੌਂਸਲੇ ਬੁਲੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ । ਸੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਲਾਮਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਮੋਢੀ ਸਿੰਘਾਂ ਭਾਈ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇੜੂ, ਜੋ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਜਨਰਲ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕੌਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਡੱਲਾ, ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕੌਮ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ, ਭਾਈ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਉੱਘੇ ਨਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ।
29 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986 ਨੂੰ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਜਫਰਵਾਲ, ਭਾਈ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕਾਨਫਰੰਸ ਸੱਦੀ ਅਤੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਕੇ ਸੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਭੇਸ ਵਟਾ ਕੇ ਟਕਸਾਲੀ ਚੋਲਿਆਂ, ਟਕਸਾਲੀ ਦਸਤਾਰਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਪੋਚਣੀਆਂ ਪੱਗਾਂ ਤੇ ਪੈਂਟਾਂ ਸ਼ਰਟਾਂ ਪਾ ਕੇ ਨਿਕਲ ਗਏ ਤੇ ਰੂਪੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ।
30 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986 ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਪੰਥਕ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿਹੁੰ ਬਰਨਾਲਾ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅੰਦਰ ਪੁਲਿਸ ਭੇਜ ਕੇ ਸੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕਾਉਂਕੇ ਜੋ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵੱਲੋਂ ਥਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਗਈ ਸੀ, ਸਿੰਘ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਤੁਰਤ ਬਾਅਦ ਨਿਕਲ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਸੁਰਜੀਤ ਬਰਨਾਲਾ ਨੇ ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘਲੂਘਾਰੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਮੋਹਰ ਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦਾ ਗਠਨ
ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਦਿਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਂਦਿਆਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ ਤੇ ਭਾਈ ਸਖੀਰਾ ਨੇ ਹੀ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ (ਮੁਖੀ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ) ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।
ਜਥੇਦਾਰ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਰੂਪੋਸ਼ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਨਿੱਕੇ ਵੱਡੇ ਗਰੁੱਪਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਥਾਂ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਸੱਤ ਖਾੜਕੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਜੱਥੇਦਾਰ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ ਆਰਫ਼ਕੇ ਤੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਪੁਲਿਸ, ਸਰਦੂਲ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਰੈਜਮੈਂਟ, ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਭਾਈ ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਖੱਪਿਆਂ ਵਾਲੀ ਦੀ ਮਾਲਵਾ ਕੇਸਰੀ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਮੀ, ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਝੰਡੇ ਹੇਠ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ । ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਪਰਤੀ ਸੇਵਾ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਸੁਚੱਜੀ ਅਗਵਾਈ, ਦੂਰ-ਅੰਦੇਸ਼ੀ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਿਆਂ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦਾ ਚੀਫ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ।
ਜਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਗੁਰੀਲਾ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜੜਾਂ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸਰਕਾਰੀ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ, ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ, ਸਰਕਾਰੀ ਝੋਲੀ ਚੁੱਕਾਂ, ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਮੁਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦੀਵੀਂ ਲੋਹੇ ਦੇ ਚਣੇ ਚਬਾਏ। ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਦਲੇਰਾਨਾ ਐਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਧੁੰਮਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ।
ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਭਾਈ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਤਾਲਮੇਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਕਾਹਲੋਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਭਾਈ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵੀ ਤਾਲਮੇਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜੁਲਮ ਵਿਰੋਧੀ ਸਿਖਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰ ਆਪ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਬਹੁਤ ਔਖੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸੋਚ ਸੀ ਕਿ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪਕੜਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਬਸੰਤ ਐਵੀਨਿਊ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਆਪ ਦੇ ਉਤੇ ਬਿਅੰਤ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪੁਲਿਸ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਫੜਾਉਣ ਲਈ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਪਰ ਗੁਰੂ ਦੇ ਲਾਲ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰਦੇ ਰਹੇ–ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਏ ਤਾਂ ਜਾਏ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਏ।
ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਤਸੀਹੇ ਸਰੀਰ ਉੱਪਰ ਝੱਲਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਜਿਸ ਦਾ ਜੇਲ੍ਹ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕਰਵਾਇਆ।
ਰਿਬੇਰੋ ਪੁਲਿਸ ਰਾਜ ਵੇਲੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਬਹਾਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਪੇਸ਼ੀ ‘ਤੇ ਲਿਜਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਪੁਲਿਸ ਪਾਰਟੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਕੇ ਛੁਡਾ ਕੇ ਲੈ ਗਏ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਭਗੌੜਾ ਕਰਾਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਰੱਖਿਆ ਸੁਰੱਖਿਆ ਫੋਰਸਾਂ ਦੇ ਕੈਂਪ ਵਿਚ ਹੀ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਬਾਵਾ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭੱਜ ਗਿਆ ਵਿਖਾਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਇਕ ਦਿਨ ਸਚਮੁਚ ਭਜਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਬਾਵਾ ਨੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰ ਕੇ ਹਿੰਦ ਹਕੂਮਤ ਦੀ ਪੁਲਿਸ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਚੁਰਾਹੇ ਵਿਚ ਭੰਨੇ ਸਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭੱਜ ਗਿਆ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ ਤੇ ਮੁਰਦਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਭੈੜੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਦਿਮਾਗੀ ਸੰਤੁਲਨ ਵੀ ਗਵਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਸ਼ਹੀਦੀ –30 ਜੂਨ 1993
ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਬਾਵਾ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੱਚ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਘੋਰ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਸਰੀਰ ਨਕਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਕੇਸ ਨਾ ਚਲਿਆ ਤਾਂ ਆਪ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਘੋਰ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲਦੇ ਹੋਏ 30 ਜੂਨ 1993 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸਿਦਕੀ ਯੋਧਾ “ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜਾਵੇ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੇ” ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਆਪਾ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਕੇ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗ ਗਿਆ।
ਕੇ. ਐਲ. ਐਫ. ਦਾ ਅਗਲਾ ਜੱਥੇਦਾਰ
ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਯੋਗ ਅਗਵਾਈ ਦਿੱਤੀ । ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ । ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਡਾ. ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ (ਦੁਲਮਾਂ) ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੋਏ ਵੱਡੇ ਖਾੜਕੂ ਕਾਰਨਾਮੇ ਦਾ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਬਾਨੀ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ, ਜਨਰਲ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਡਾ. ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ।
ਖਾੜਕੂ ਯੋਧੇ (2016), ਭਾਈ ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਾ
